Έξι νεαροί Πορτογάλοι καταθέτουν σήμερα προσφυγή κατά 32 κρατών στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), θέλοντας να ενισχυθεί η μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής.
Οι ενάγοντες, ηλικίας από 11 έως 24 ετών, «θέλουν να υποχρεώσουν τα κράτη να μειώσουν τις εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου» και ζητούν από το κράτους τους αποτελεσματικά μέτρα για την κλιματική αλλαγή.
Και οι έξι έζησαν, από κοντά, τις πυρκαγιές που κατέκαψαν εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα και προκάλεσαν τον θάνατο τουλάχιστον 100 ανθρώπων στη χώρα τους, το 2017. Η κατάσταση τους ευαισθητοποίησε, ώστε να αναλάβουν δράση σχετικά με την κλιματική αλλαγή.
«Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν καταφέρνουν να μας προστατεύσουν» υποστηρίζει ο Αντρέ Ολιβέιρα, 15 ετών, ένας από τους έξι ενάγοντες. «Και οι καύσωνες γίνονται όλο και πιο έντονοι».
Οι ενάγοντες κατηγορούν τα 27 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και τη Ρωσία, την Τουρκία, την Ελβετία, τη Νορβηγία και τη Βρετανία, ότι δεν μειώνουν αρκετά τις εκπομπές τους αερίων του θερμοκηπίου, εκτιμώντας πως αυτό τροφοδοτεί την υπερθέρμανση και επηρεάζει τις συνθήκες διαβίωσης και την υγεία τους.
Από νομική άποψη, οι έξι νέοι Πορτογάλοι επικαλούνται παραβιάσεις του «δικαιώματος στη ζωή» και του «δικαιώματος του σεβασμού της ιδιωτικής ζωής», που έχουν εγγραφεί στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, σε ό,τι αφορά κυρίως τις διεθνείς δεσμεύσεις που έχουν περιληφθεί στη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα το 2015.
Ο δικηγόρος τους, ο Τζέρι Λίστον, μέλος της βρετανικής μη κυβερνητικής οργάνωσης Global Legal Action Network (Glan), ελπίζει σε μια απόφαση από το ΕΔΔΑ «που θα ήταν σαν μια υποχρεωτική συνθήκη που θα επιβληθεί από το Δικαστήριο» στα κράτη και θα τα υποχρέωνε να «επισπεύσουν τις προσπάθειές τους για μετριασμό της κλιματικής αλλαγής».
«Από νομική άποψη, κάτι τέτοιο θα άλλαζε το “παιχνίδι”» εκτιμά, καθώς στην Ευρώπη όπως και αλλού τα δικαστήρια καλούνται όλο και περισσότερο να αποφανθούν για την αδράνεια των κυβερνήσεων για το κλίμα ή για τις πολιτικές των επιχειρήσεων που ρυπαίνουν.
Στην έδρα του ΕΔΔΑ, η προσφυγή τους λαμβάνεται πολύ σοβαρά. Εξετάζεται «κατά προτεραιότητα» και θα συζητηθεί ενώπιον του πιο επίσημου σχήματος του Δικαστηρίου, του Τμήματος Ευρείας Σύνθεσης των 17 δικαστών.
Πηγή που μίλησε στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP) σημείωσε πως πρόκειται για «μία μοναδική περίπτωση, κυρίως σε ό,τι αφορά «τον αριθμό των κρατών», που εγκαλούνται ή την προβληματική που προβάλλεται.
Τα τελευταία 30 χρόνια, μπορεί να έχουν εκδοθεί πολλές σχετικές αποφάσεις, αλλά αυτή είναι η πρώτη φορά που θα αποφανθεί ειδικά για την κλιματική αλλαγή.
Αρχικά, το Δικαστήριο θα εξετάσει αν θα αποδεχθεί την αγωγή, που περιλαμβάνει την τήρηση αυστηρών κριτηρίων για τα οποία πολλοί φάκελοι έχουν κατά το παρελθόν διαχωριστεί περιλαμβανομένων και εκείνων περιβαλλοντικού περιεχομένου. Και στην υπόθεση των έξι Πορτογάλων, το θέμα αναμένεται να προκαλέσει έντονη συζήτηση.
Το ΕΔΔΑ απαιτεί συνήθως από τους ενάγοντες να έχουν εξαντλήσει όλα τα ένδικα μέσα ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων προτού στραφούν σε αυτό. Όμως εδώ, οι έξι ενάγοντες προσέφυγαν απευθείας στον θεσμό: Η διεξαγωγή χωριστών διαδικασιών σε καθένα από τα 32 κράτη θα αποτελούσε γι’ αυτούς μια «υπερβολική και δυσανάλογη επιβάρυνση».
Ο Γκερόιντ Ο’Κουίν, διευθυντής του Glan, εκτίμησε πως «είναι ο Δαβίδ εναντίον του Γολιάθ». «Είναι μια υπόθεση που δεν έχει προηγούμενο ως προς το εύρος και τις συνέπειές της» συμπληρώνει.
Εκτιμάται, ωστόσο, πως θα χρειαστούν αρκετοί μήνες, για να βγει η απόφαση.
