Ένα «υπερηφαίστειο» στην Ιταλία, ανενεργό από το 1538, ίσως να βρίσκεται στα πρόθυρα έκρηξης, προειδοποιεί μια νέα μελέτη -και οι συνέπειες θα μπορούσαν να είναι καταστροφικές.
Ο φλοιός του ηφαιστείου Φλεγραία Πεδία (Campi Flegrei) κοντά στη Νάπολη στη νότια Ιταλία γίνεται όλο και πιο αδύναμος και πιο επιρρεπής σε ρήξεις, «καθιστώντας μια έκρηξη πιο πιθανή», δήλωσαν οι επιστήμονες της νέας μελέτης.
Περισσότεροι από 1,5 εκατ. άνθρωποι ζουν στην περιοχή του ηφαιστείου και μισό εκατομμύριο άνθρωποι έχουν τα σπίτια τους μέσα στην καλντέρα, η οποία σχηματίστηκε μετά από μια τεράστια έκρηξη, που συνέβη πριν από 39.000 χρόνια.
«Η νέα μας μελέτη επιβεβαιώνει ότι το Campi Flegrei πλησιάζει όλο και πιο κοντά στην έκρηξη» δήλωσε ο επικεφαλής της μελέτης Κρίστοφερ Κίλμπερν, καθηγητής Γεωεπιστήμης στο University College του Λονδίνου. Ωστόσο, προειδοποίησε, «αυτό δεν σημαίνει ότι θα γίνει έκρηξη. Το ρήγμα μπορεί να ανοίξει μια ρωγμή μέσα στο φλοιό, αλλά το μάγμα πρέπει να ωθηθεί στη σωστή θέση, για να συμβεί μια έκρηξη».
Το ηφαίστειο είναι μια μεγάλη καλντέρα διαμέτρου 13 χιλιομέτρων. Το μεγαλύτερο μέρος του είναι υποθαλάσσιο και αποτελείται από 24 κρατήρες και ηφαιστειακά οικοδομήματα. Αν και το Campi Flegrei αναφέρεται συνήθως ως υπερηφαίστειο, αυτό δεν έχει αποδειχθεί με βεβαιότητα. Τα υπερηφαίστεια μπορούν να παράγουν εκρήξεις του υψηλότερου μεγέθους -8 στον Δείκτη Εκρηκτικότητας Ηφαιστείων- εκτοξεύοντας περισσότερα από 1.000 κυβικά χιλιόμετρα υλικού κατά τη διαδικασία.
Ωστόσο, η μεγαλύτερη έκρηξη του Campi Flegrei που έγινε ποτέ, εκτίναξε έως και 285 κυβικά χιλιόμετρα υλικού, κατατάσσοντάς το στην ακόμα καταστροφική κατηγορία 7. Ένα από τα επικίνδυνα χημικά στοιχεία που θα απελευθερώνονταν στο νέφος της έκρηξης είναι το φθόριο, το οποίο σε επαρκείς ποσότητες μπορεί να σκοτώσει τα φυτά και να προκαλέσει μια ασθένεια που ονομάζεται φθορίαση στα ζώα.
Για να δουν πόσο πιθανή μπορεί να είναι μια έκρηξη, οι ερευνητές συνδύασαν τις σεισμικές μετρήσεις με μετρήσεις της ανύψωσης του εδάφους για να χαρτογραφήσουν τις εκτιμήσεις της μεταβαλλόμενης εφελκυστικής αντοχής του φλοιού της περιοχής (η μέγιστη πίεση που μπορεί να αντέξει ένα υλικό πριν σπάσει) και την εγγύτητά του στη διάρρηξη.
Το μοντέλο των ερευνητών υποδηλώνει ότι ο φλοιός κάτω από το Campi Flegrei ραγίζει αλλά δεν λυγίζει υπό πίεση. Βαθιά κάτω από την επιφάνεια της Γης, η αναταραχή των υπόγειων αερίων και του μάγματος λυγίζει αργά και αποδυναμώνει τον φλοιό του Campi Flegrei από τη δεκαετία του 1950, μειώνοντας την αντοχή του στο ένα τρίτο το 1984, σύμφωνα με τη μελέτη.
Αυτό σημαίνει ότι, παρόλο που οι σεισμοί στην περιοχή δεν είναι τόσο ισχυροί όσο ήταν τη δεκαετία του 1980, το ασθενέστερο πέτρωμα έχει τη δυνατότητα να διαρραγεί υπό μικρότερες τάσεις, δίνοντας στους σεισμολόγους λιγότερους ανιχνεύσιμους σεισμούς και στους ανθρώπους λιγότερη ειδοποίηση για εκκένωση. Αξίζει να σημειωθεί ότι τον Απρίλιο, μόνο, καταγράφηκαν 600 σεισμοί στην περιοχή του «υπερηφαιστείου» -οι περισσότεροι που έχουν καταγραφεί σε διάστημα ενός μήνα.
Παρ’ όλα αυτά, οι επιστήμονες λένε ότι αυτό δεν σημαίνει ότι μια γιγαντιαία έκρηξη είναι πλέον αναπόφευκτη. Για να εκραγούν τα ηφαίστεια, τα αέρια πρέπει να συσσωρεύονται γρηγορότερα απ’ ό,τι μπορούν να διαφύγουν και το μάγμα πρέπει επίσης να είναι σε θέση να κινηθεί γρήγορα μέσα στο φλοιό όπου έχει σχηματιστεί μια ρωγμή -δύο προϋποθέσεις που οι επιστήμονες δεν μπορούν να γνωρίζουν με βεβαιότητα ότι έχουν εκπληρωθεί, έως ότου λάβει χώρα μια έκρηξη.
Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για το μέγεθος της πιθανής έκρηξης του Campi Flegrei, το οποίο είναι δύσκολο να προβλεφθεί, αλλά είναι πολύ πιο πιθανό να είναι μικρό παρά μεγάλο, σύμφωνα με τους επιστήμονες.
«Το ίδιο ισχύει για όλα τα ηφαίστεια που παραμένουν ανενεργά για πολλές γενιές. Το Campi Flegrei μπορεί να εισέλθει σε μια νέα ρουτίνα ήπιας ανύψωσης και καθίζησης, όπως παρατηρείται σε παρόμοια ηφαίστεια σε όλο τον κόσμο, ή απλά να επιστρέψει στην ηρεμία» δήλωσε ο Στέφανο Καρλίνο, ερευνητής στο Παρατηρητήριο του Βεζούβιου. «Δεν μπορούμε ακόμη να πούμε με βεβαιότητα τι θα συμβεί. Το σημαντικό είναι να είμαστε προετοιμασμένοι για όλα τα ενδεχόμενα» τόνισε.
Οι ερευνητές δημοσίευσαν τα ευρήματά τους στο περιοδικό «Communications Earth & Environment».
