Μπορεί η ανακάλυψη εξωπλανητών να έχει γίνει πλέον ρουτίνα και να ανακαλύπτονται σχεδόν κάθε μήνα νέοι πλανήτες στον γαλαξία μας, όμως η ανακάλυψη ολόκληρων πλανητικών συστημάτων είναι κάτι ιδιαίτερα σημαντικό και σπάνιο επίτευγμα.
Πόσο περισσότερο, όταν εντοπίζεται ένα πλανητικό σύστημα, στο οποίο οι πλανήτες που το αποτελούν κινούνται συγχρονισμένα γύρω από το μητρικό τους άστρο σε ένα μοναδικό τροχιακό… βαλς, όπως το χαρακτηρίζουν οι επιστήμονες που έκαναν την ανακάλυψη.
Με δημοσίευσή της στην επιθεώρηση Nature, ερευνητική ομάδα παρουσιάζει την ανακάλυψη ενός πλανητικού συστήματος που βρίσκεται στον αστερισμό της Κόμης Βερενίκης, περίπου 100 έτη φωτός μακριά από τη Γη. Το σύστημα που έλαβε την κωδική ονομασία HD 110067 και πριν από τρία χρόνια το διαστημικό τηλεσκόπιο TESS της NASA, που είναι σχεδιασμένο για την αναζήτηση εξωπλανητών έστρεψε τα όργανα του στο άστρο του συστήματος και κατέγραψε δεδομένα που υποδείκνυαν την παρουσία πλανητών εκεί.
Με τις επιπλέον παρατηρήσεις που έκανε το διαστημικό τηλέσκοπιο CHEOPS του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) διαπιστώθηκε ότι γύρω από το άστρο κινούνται έξι πλανήτες, οι οποίοι έχουν ακτίνα μικρότερη από τον Ποσειδώνα (γι’ αυτό και αναφέρονται ως «υπο-Ποσειδώνες»), κάτι σύνηθες για τους εξωπλανήτες.
Μελετώντας τους τρεις πιο εσωτερικούς πλανήτες η ερευνητική ομάδα υπολόγισε τις τροχιές και των έξι πλανητών, που κυμαίνονται από περίπου εννιά ημέρες για τον πιο εσωτερικό πλανήτη έως περίπου 54 ημέρες για τον πιο εξωτερικό. Και οι έξι πλανήτες βρίσκονται σε συντονισμένες τροχιές, δηλαδή ασκούν βαρυτική επίδραση ο ένας στον άλλο καθώς περιφέρονται. Συγκεκριμένα, όταν ο πλησιέστερος πλανήτης στο αστέρι κάνει τρεις πλήρεις περιφορές γύρω του, ο δεύτερος κάνει δύο την ίδια στιγμή. Αυτό ονομάζεται συντονισμός 3:2 και επαναλαμβάνεται μεταξύ των τεσσάρων πιο κοντινών πλανητών. Μεταξύ των πιο απομακρυσμένων πλανητών διαπιστώθηκε το μοτίβο τεσσάρων τροχιών για κάθε τρεις του επόμενου πλανήτη (συντονισμός 4:3).
Η τροχιακή διάταξη των πλανητών δείχνει ότι το σύστημα είναι σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητο από το σχηματισμό του πριν από περισσότερα από ένα δισεκατομμύριο χρόνια. Σημειώνεται ότι οι πλανήτες γύρω από τα αστέρια τείνουν να σχηματίζονται σε συντονισμό, αλλά η ισορροπία μπορεί εύκολα να διαταραχθεί και τα συστήματα πολλαπλών πλανητών που διατηρούν τον συντονισμό τους είναι σπάνια.
«Πιστεύουμε ότι μόνο το 1% όλων των συστημάτων παραμένει σε συντονισμό», αναφέρει ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Ραφαέλ Λούκε, από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Ο ίδιος προσθέτει ότι «αυτή η ανακάλυψη πρόκειται να γίνει ένα σύστημα αναφοράς για τη μελέτη του τρόπου με τον οποίο οι υπο-Ποσειδώνες, ο πιο κοινός τύπος πλανητών έξω από το Ηλιακό μας σύστημα, σχηματίζονται, εξελίσσονται, καθώς και από τι αποτελούνται και αν διαθέτουν τις κατάλληλες συνθήκες για να υποστηρίξουν την ύπαρξη νερού στην επιφάνειά τους».
